SACBiG

Czym jest Społeczne Archiwum Cyfrowe Brenna i Górek?

Idea

Serwis jest zwornikiem dla lokalnych badań historycznych i genealogicznych oraz multimedialną bazą źródłową, zawierającą wiele cennych archiwalnych danych dotyczących mieszkańców Gminy Brenna. Znajdują się w nim materiały historyczne dedykowane miejscowościom położonym nad Brennicą, takim jak archiwalne spisy osadników w Brennej oraz mieszkańców Górek Wielkich, Małych etc. W serwisie umieszczono również fotografie, dokumenty archiwalne oraz artykuły monograficzne i poradniki.

Materiały umieszczone w Społecznym Archiwum Cyfrowym Brennej i Górek służą m.in. amatorom genealogii w odszukaniu przodków i poznaniu ich statusu społecznego, majątku itp. Serwis pełni rolę przewodnika, który jeszcze bardziej ułatwia poszukiwania, osobom pragnącym zgłębić dzieje swoich przodków i lokalnej społeczności. Witryna zawiera dokładne wskazówki jak rozpocząć własne badania genealogiczne, a ponadto masę dokumentów źródłowych.

Serwis on-line dostępny pod adresem: http://ojcowskidom.blogspot.com. Adres nawiązuje do tytułu utworu jednoczącego mieszkańców Śląska Cieszyńskiego - "Ojcowskiego domu". Utwór o tym tytule stworzył ok. 1900 roku Jana Kubisz, wywodzący się z cieszyńskiego ludu nauczyciel i poeta, a który obecnie ma status hymnu naszej Małej Ojczyzny.

Twórcy

CASBiG - to oddolny projekt, który powstał z myślą o zachowaniu i popularyzacji dziedzictwa historycznego Brennej oraz Górek Małych i Wielkich. Koncepcje serwisu oraz jego zawartość opracował i zrealizował, z myślą o swych rodakach, historyk-regionalista Wojciech Grajewski. 

Powstanie rozwój możliwy był dzięki kooperacji Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Cieszynie, Towarzystwa Miłośników Brennej i Górek „Jodła” oraz Urzędu Gminy Brenna. 

Statystyki

Serwis Społecznego Archiwum Cyfrowego Gminy Brenna, zanotował w ciągu trzech pierwszych lat łącznie ok. 20 tys. odwiedzin. Każdego miesiąca rejestruje ok. 1000 nowych odsłon. Portal cieszy się zainteresowaniem, tak wśród mieszkańców Gminy, jak i internautów z takich krajów, jak m.in.: Szwecja, Austria, Niemcy, USA, Francja i Ukraina. 

Plany

Dokumenty opublikowane on-line są punktem wyjścia do ambitnych projektów, takich jak:

• próba odtworzenia numeracji domów Brennej z końca XIX wieku. 
• próba odtworzenia dziedziczenia wszystkich 400 gospodarstw w Brennej i Górach, począwszy od 1650 roku (i 1800 w przypadku Górek Wielkich, które z uwagi na szlacheckie panowanie nie mają zachowanego kompletu dokumentacji). 
• 
  
• W roku 2023 planujemy m.in. opracować listę kilkaset postaci, związanych z naszymi wioskami, które zginęły w czasie wojny. Pozwoli to o ok. 300 procent zwiększyć wiedzę na ten temat, porównując m.in. z danymi z pomnika na cmentarzu w Brennej Centrum).  
• Serwis będzie rozwijany w kolejnych latach, m.in. o dane dot. ofiar II wojny światowej z terenu Gminy Brenna. 

Rozwój strony jest możliwy dzięki współpracy Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Cieszynie i Towarzystwa Miłośników Brennej i Górek „Jodła” oraz wsparciu Urzędu Gminy Brenna w ramach grantów przyznawanych na podstawie otwartych konkursów ofert z dziedziny kultury. 

Historia projektu

W 2018 roku, z inicjatywy Wojciecha Grajewskiego, ówczesnego prezesa cieszyńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w ramach konkursu ofert Urzędu Gminy Brenna w dziedzinie Kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, zrealizowano projekt: "Powstania społecznego archiwum cyfrowego Gminy Brenna i promocji rodzimych tradycji poprzez krzewienia zainteresowania genealogią i historią miejscowych rodzin". Rok później dzięki otrzymaniu dalszego dofinansowania ze środków Gminy Brenna, możliwe było rozbudowanie serwisu (dwukrotne zwiększono jego potencjał).

W ich ramach podejmowano w latach 2018-2019 następujące działania:

• Zeskanowanie, obróbka cyfrowa i publikacja on-line archiwalnych dokumentów, zdjęć itp. dokumentujących m.in. życie społeczne wiosek, które użytkownicy mogą np.: podpisywać, identyfikując poszczególne osoby. Znaleźć je można pod wymienionymi niżej linkami:

• Promocja lokalnego dziedzictwa poprzez organizację wykładów promujących poszukiwania genealogiczne wśród miejscowej ludności (osób aktywnych zawodowo, emerytów oraz dzieci i młodzieży).

• Opracowanie ok. tysiąca wypisów na temat osób, mieszkających na terenie Gminy Brenna przed 1939  r. Powyższe wymagało odczytania (a często również przetłumaczenia z języków obcych, tj. łaciny, niemieckiego, czeskiego), m.in.: fragmentów najstarszej księgi metrykalnej chrztów z Parafii w Grodźcu Śląskim, najstarszych urbarzy i spisów podatkowych. 

I. W rezultacie projektu w sieci w 2018 roku udostępniono:

1. Fotografie (7 sztuk); 

2. Dokumenty archiwalne (dokument życia społecznego, mapa; pieczęć)

3.  Ponad 1049 wypisów źródłowych na temat osób, mieszkających na terenie Gminy Brenna przed 1939  r., tj.:

• 144 wypisy: Odtworzona numeracja domów Brennej (na podstawie metryk)
• 301 wpisów: Spis ludności Górek Wielkich - 1891
• 41 wpisów: Spis osadników w Brennej wg Urbarza z 1621
• 98 wpisów: Spis mieszkańców Brennej wg Urbarza z 1722
• 107 wpisów: Spis mieszkańców Brennej wg Urbarza z 1770
• 154 wpisów: Spis gospodarzy w Brennej (wraz z pow. gruntów) wg Urbarza z 1825 r.
• 130 wpisów: Chrzty - Parafia Grodziec 1680-1705 (początek)
• 74 wpisów: Chrzty - Parafia Grodziec 1724-1733 (początek)

II. W rezultacie projektu "Rozwój społecznego archiwum cyfrowego Gminy Brenna...", w sieci w 2019 roku udostępniono dokumenty archiwalne, w postaci fotografii (przeszło 10 sztuk) i ponad 1060 wypisów źródłowych na temat osób, mieszkających na terenie Gminy Brenna przed 1945 r., tj.:

• 9 wpisów: Spis osadników w Górkach Małych wg Urbarza z 1621 r.
• 77 wpisów: Spis osadników w Brennej wg poboru podatków z 1687 r.
• 374 wpisy: Spis ludności Górek Wielkich - 1931-1940
• ponad 600 wpisów: Wykaz właścicieli domów w Brennej, poł. 20 w. (z podziałem na przysiółki)

II. W rezultacie projektu "Na stulecie naszego Domu* powracają do niego gospodarze…", w sieci opublikowano w 2022 roku: 

• 10 źródeł ilustracyjnych, przedstawiające m.in. zdjęcia dokumentujące życie społeczne wsi; członków rodziny Gaszczyk; (5 w ramach projektu, pozostałe 5 w czynie społecznym) 
• przeszło tysiąc wypisów źródłowych (założono pierwotnie 900, ostatecznie liczba wypisów przekroczyła 1020) dotyczących mieszkańców Gminy Brenna. 
• W tym m.in. listę ok. przeszło 300 (założono pierwotnie liczbę 200 osób), którzy walczyli na frontach I wojny światowej (w tym dane nt. Pawła Gaszczyka poległego w 1915 roku).
• wykaz mieszkańców Górek Wielkich z 1931 roku
• dwa mini-artykuły nt. bohaterów lokalnej społeczności (dostępne do przedruku dla redakcji „Wieści znad Brennicy”) 

Powstanie i rozwój serwisu możliwe było dzięki dofinansowaniu uzyskanemu ze środków gminy Brenna, m.in. w ramach projektu, pt. Rozwój społecznego archiwum cyfrowego Gminy Brenna i promocja rodzimych tradycji (...).